Search

Browse

• Communities
• Authors
• Year
• Titles
• Subjects

My Space

• Login

The spatial reflection of the Treaty of Lausanne in the wider area of the city of Chania and the contribution of refugee settlements and exchangeable properties to its urban and architectural development

Karadima Aikaterini

Full record

---

Summary

Η άφιξη περίπου 11.000 προσφύγων στον νομό Χανίων, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 — που καθόρισε το υποχρεωτικό πλαίσιο για την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και την αναδιανομή των περιουσιών των εκτοπισμένων — οδήγησε σε αύξηση του πληθυσμού κατά 24%, με τα περίφημα «ανταλλάξιμα» – περιουσίες που εγκαταλείφθηκαν από τον μουσουλμανικό πληθυσμό – να αποτελούν βασικό εργαλείο για την κάλυψη των αναγκών στέγασης και διαβίωσης των προσφύγων και να συμβάλλουν καθοριστικά στη μετέπειτα εξέλιξη της πόλης των Χανίων. Ο νομός Χανίων είναι ένας από τους είκοσι οκτώ νομούς της χώρας στους οποίους εντοπίζονται ανταλλάξιμα ακίνητα, καθώς η παρουσία του μουσουλμανικού πληθυσμού υπήρξε σημαντική την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας και συνεχής έως το 1923, παρουσία που συνοδευόταν και από αξιοσημείωτη συμμετοχή στην κατοχή γαιών. Η αποκατάσταση των προσφύγων στην πόλη των Χανίων, μέσω της δημιουργίας προσφυγικών συνοικισμών και της αξιοποίησης των ανταλλάξιμων περιουσιών, λειτούργησε ως καταλύτης για την πολεοδομική επέκτασή της, κυρίως προς τα νότια και τα δυτικά, όπου υπήρχαν εκτεταμένες μουσουλμανικές γαίες.Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η τεκμηρίωση και ερμηνεία των χωρικών μεταβολών που συντελέστηκαν στον αστικό και περιαστικό χώρο των Χανίων μετά την προσφυγική εγκατάσταση και την αναδιανομή των ανταλλάξιμων περιουσιών, καθώς και η αποτίμηση της συμβολής τους στην πολεοδομική και αρχιτεκτονική εξέλιξη της πόλης.Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι προσφυγικοί συνοικισμοί που δημιουργήθηκαν για τη στέγαση των προσφύγων και οι περιοχές όπου εντοπίζονται ανταλλάξιμα ακίνητα –γαίες και μετόχια- στο σημερινό πολεοδομικό συγκρότημα των Χανίων και σε περιαστικούς οικισμούς των δημοτικών κοινοτήτων Σούδας, Νεροκούρου, Μουρνιών, Περιβολίων, Δαράτσου, καθώς και των τοπικών κοινοτήτων Βαμβακόπουλου και Τσικαλαριών. Παρά την κρισιμότητα του θέματος και την έντονη επιρροή αυτής της – κατά κανόνα παράδοξης – εξέλιξης του αστικού χώρου, οι υφιστάμενες έρευνες για τα «προσφυγικά» των Χανίων αλλά και άλλων μικρών αστικών κέντρων των λεγόμενων «Νέων Χωρών» παραμένουν περιορισμένες και για τα «ανταλλάξιμα» σχεδόν ανύπαρκτες, με τις περισσότερες προσεγγίσεις να έχουν κυρίως κοινωνιολογικό χαρακτήρα, παραμελώντας πτυχές που αφορούν την αρχιτεκτονική και τη διαχείριση του χώρου. Κατά τούτο, απαντάται ερευνητικό κενό το οποίο η παρούσα διατριβή θα επιχειρήσει να καλύψει. Τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα που θα επιχειρηθεί να απαντηθούν μεταξύ άλλων είναι τα εξής:– Ποιος ο ρόλος των «προσφυγικών» και των «ανταλλαξίμων» στην παραγωγή και εξέλιξη του δομημένου χώρου της πόλης των Χανίων;– Ποια ήταν η διαδικασία μετατροπής του αγροτικού τοπίου των Χανίων σε αστικό μέσω των «ανταλλαξίμων» και σε ποιες περιοχές διακρίνονται εντονότερα τα χωρικά αποτυπώματα αυτής της μεταβολής και γιατί;– Ποιος ο ρόλος των ανταλλάξιμων μετοχίων στην προσφυγική αποκατάσταση και την οικιστική επέκταση του περιαστικού τοπίου;– Αποδίδεται χωρικά πρόθεση «ενσωμάτωσης» του προσφυγικού πληθυσμού στην πόλη ή το αντίθετο και πως αποδίδεται χωρικά;– Σε ποιο βαθμό ο θεσμός των ανταλλάξιμων περιουσιών λειτούργησε ως εργαλείο εξελληνισμού του αστικού χώρου στα Χανιά; Ποιος ο ρόλος της διαχείρισης των ανταλλάξιμων θρησκευτικών κτισμάτων;– Παραμένουν διακριτοί σήμερα οι προσφυγικοί θύλακες στον αστικό ιστό των Χανίων και πως ερμηνεύεται η σημερινή τους κατάσταση;– Θα μπορούσαν οι προσφυγικοί συνοικισμοί να αποτελέσουν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς των Χανίων και να ενταχθούν στην ιστορική αφήγηση της πόλης ως κεντρικός παράγοντας της χωρικής της εξέλιξης;Η πρωτογενής έρευνα περιέλαβε δεκατέσσερα δημόσια αρχεία (1. Αρχείο της Τοπογραφικής Υπηρεσίας Χανίων, 2. Αρχείο της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδος, 3. Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 4. Ιστορικό Αρχείο Τράπεζας της Ελλάδος, 5. Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, 6. Αρχείο Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», 7. Γενικά Αρχεία του Κράτους, 8. Αρχείο Χαρτών Υπηρεσίας Δόμησης Δήμου Χανίων, 9. Αρχείο Χαρτών και Φωτογραφιών της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, 10. Αρχείο Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας Χανίων, 11. Αρχείο Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων, 12. Αρχείο ΥΔΑΜΚ, Γραφείο ΔΑΠ Χανίων, 13. Φωτογραφικό αρχείο Φιλολογικού Συλλόγου Χανίων «Ο Χρυσόστομος», 14. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών) και σημαντικό αριθμό ιδιωτικών αρχείων και συλλογών.Η διατριβή αποτελείται από τη

Available Files

Services